"Tôi nên chọn ngành cho con theo cách tiếp cận rộng hay tiếp cận hẹp. Nếu chọn một ngành rất rộng, tôi sợ con sẽ mông lung khi không đi sâu vào lĩnh vực nào. Trong khi đó, nếu chọn một ngành hẹp quá, khi ra trường, với những biến chuyển về nhân sự, bối cảnh kinh doanh, xã hội, khả năng ứng biến của con sẽ ra sao?".

"Nếu em chọn Quản trị kinh doanh, ngành học này có rộng quá không, sau khi ra trường em sẽ làm gì, liệu học ngành này có bị thất nghiệp không? Ngược lại, em có nên chọn học sâu về Quản trị nhân sự, Quản trị Marketing, Tài chính - Ngân hàng?".

Đó là băn khoăn của phụ huynh và học sinh trong chương trình Tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp 2024 được tổ chức ngày 17/3, tại Đại học Bách khoa Hà Nội.

Xem xét "dịch vụ" của trường đại học

Chia sẻ với lo lắng của phụ huynh, PGS.TS Vũ Thị Hiền, Trưởng phòng Quản lý đào tạo Đại học Ngoại thương, khuyên trong trường hợp này, phụ huynh và thí sinh phải là “người tiêu dùng thông minh” khi đi mua dịch vụ giáo dục đại học.

"Nếu là người mua dịch vụ, chúng ta phải xem xét dịch vụ đó như thế nào. Phụ huynh và học sinh hãy nhìn sâu vào chương trình đào tạo, cách mà ngôi trường đó giảng dạy để quyết định", bà Hiền nói.

Bà Hiền cho hay khi xây dựng chương trình đào tạo, các trường đại học đều tiếp cận cả 2 góc độ rộng và hẹp. Phụ huynh, thí sinh khi xem chương trình đào tạo thấy đáp ứng được cả hai yếu tố này thì nên chọn, dù tên ngành đó có thể hẹp hoặc rộng.

"Với ngành Quản trị kinh doanh hay Quản trị nhân sự, chương trình đào tạo 2 năm đầu phải tạo nền tảng vững vàng cho sinh viên về quản trị, kinh doanh, kiến thức xã hội để các em tiến xa. Bên cạnh đó, chương trình đào tạo phải đủ linh hoạt để các em có thể lựa chọn các môn chuyên sâu, ứng phó trong bối cảnh xã hội liên tục thay đổi. Những chương trình đáp ứng cả 2 yếu tố trên, phụ huynh và học sinh hãy cứ tự tin đăng ký", bà Hiền tư vấn.

Ngoài ra, bà Hiền cũng lưu ý phụ huynh cần cân nhắc thêm môi trường giảng dạy, chất lượng giảng viên để đưa ra lựa chọn đúng.

Băn khoăn chọn ngành hot, ngành VIP

Trước câu hỏi của thí sinh về việc nên chọn ngành nào VIP, hot, bà Hiền cho hay việc chọn ngành, chọn nghề liên quan đến cả một tương lai rất dài.

"Không phải cứ chọn ngành bây giờ là các em sẽ bó buộc vào ngành đó. Lời khuyên là các em hãy cho chính bản thân mình nhiều cơ hội. Chúng ta phải tạo ra nhiều năng lực cốt lõi, có nghĩa không nên chỉ học một ngành duy nhất mà nên học cách tiếp cận liên ngành", bà Hiền đưa ra lời khuyên.

Theo đó, nếu học kinh tế, sinh viên có thể học thêm luật, hay khoa học dữ liệu dưới nhiều hình thức. Không nhất thiết phải có thêm một tấm bằng nữa nhưng các em cần có một khối lượng kiến thức đủ lớn để có cơ hội ứng phó tốt trong tương lai.

“Ngành VIP hay ngành hot phụ thuộc vào chính chúng ta. Nếu giỏi trong một lĩnh vực nào đó, đẩy năng lực mình lên tới một mức rất cao thì việc kiếm việc làm, đạt được mức lương theo khái niệm VIP hay hot là không khó khăn”, bà Hiền nói.

PGS.TS Nguyễn Phú Khánh, Phó hiệu trưởng Đại học Phenikaa. Ảnh: N.B.

Cùng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Phú Khánh, Phó hiệu trưởng Đại học Phenikaa, khuyên thí sinh đừng nên thấy ngành nào đang hot, đang có nhu cầu mà thi nhau vào.

“Ngành học hot, nhưng bản thân mình có “hot” hay không, có học tốt hay không mới là điều quan trọng", ông Khánh nhận định.

Theo phó hiệu trưởng Đại học Phenikaa, các em đừng nên chạy theo ngành hot vội. Trước khi chọn ngành nghề, học sinh cần tự trả lời những câu hỏi: Có thích ngành học đó không? Bản thân có năng lực phù hợp với ngành đó không? Ngành đó có phát triển hay không? Học phí ngành đó có phù hợp với điều kiện gia đình? Điểm chuẩn có phù hợp với mình?

Cũng theo ông Khánh, ngành hot bây giờ chưa chắc còn hot trong 5 năm nữa. Do đó thí sinh cần cân nhắc.

Tương tự, tại chương trình Tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp 2024 được tổ chức ngày 7/1 tại Đà Nẵng, TS Võ Thanh Hải, Phó hiệu trưởng Đại học Duy Tân, Đà Nẵng, nhận định không có ngành hot, chỉ có người "hot".

"Hiện nay đi đâu cũng nghe thiết kế vi mạch nhưng quan trọng nhất là sinh viên tốt nghiệp có đủ năng lực làm việc trong lĩnh vực đó không? Người ta gọi là người "hot". Tốt nghiệp ra trường, có kiến thức, khả năng, kỹ năng giao tiếp và ngôn ngữ... thì doanh nghiệp sẽ trải thảm mời các em", ông Hải cho hay.

Thầy Hải dẫn chứng thêm ngành Y đa khoa ra trường nhu cầu tuyển dụng rất cao nhưng nếu tiếng Anh nghe mà không hiểu, tin học không rành, kiến thức ngành bị động... thì các em trở thành "người không hot" và thất nghiệp ngay trong ngành đó.

Trước câu hỏi "Thực trạng sinh viên tốt nghiệp làm trái nghề quá nhiều, thí sinh nên chọn ngành nghề nào để phù hợp, định hướng thế nào để tránh mất thời gian, nguồn lực", PGS.TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Giáo dục Đại học, Bộ GD&ĐT, cho hay đại học hiện nay hướng đến đào tạo liên ngành, xuyên ngành và kết hợp nhiều yếu tố khác nhau từ nhiều lĩnh vực, tạo nền tảng rộng cho người học. Đồng thời hướng người học đến việc tự học, học tập suốt đời.

Theo bà Thủy, không phải cứ học xong 4-6 năm đại học là dừng lại, các bạn phải tiếp tục học và cập nhật với tốc độ phát triển khoa học công nghệ, kinh tế xã hội.

Việc học đại học hay cao đẳng cũng chỉ là những bước đầu tiên, những nền tảng quan trọng nhất, giúp các em có phương pháp để đi con đường dài hơi, phát triển bản thân và nghề nghiệp.

"Chúng ta học một ngành nhưng có thể làm nhiều nghề. Không dừng ở đại học, các em có thể tiến xa hơn nữa. Học không phải chỉ vì bằng cấp, đây là sự phát triển của chính các em. Đóng góp được cho xã hội, cho gia đình, thay đổi những gì chưa tốt, đó mới là mục tiêu của việc học", bà Thủy nói.