Cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ bao gồm các nguyên tử carbon liên kết với nhau và với các nguyên tử khác, chủ yếu là hidro, oxi, nitơ và halogen. Đặc điểm cấu tạo này tạo nên tính đa dạng và phong phú của hợp chất hữu cơ.

1. Hóa trị và liên kết giữa các nguyên tử

- Trong các hợp chất hữu cơ, cacbon luôn có hóa trị IV, hiđro có hóa trị I, oxi có hóa trị II.

- Các nguyên tử liên kết với nhau theo đúng hóa trị của chúng. Mỗi liên kết được biểu diễn bằng một nét gạch nối giữa hai nguyên tử.

* Công thức cấu tạo của Etylic:

Công thức cấu tạo rút gọn của etylic: CH₃-CH₂-OH

– Trong phân tử, rượu etylic có một nguyên tử H không kiên kết với nguyên tử C mà liên kết với nguyên tử oxi tạo ra nhóm –OH. Chính nhóm –OH này làm cho rượu có tính chất hóa học đặc trưng.

2. Mạch cacbon

- Những nguyên tử cacbon trong phân tử hợp chất hữu cơ có thể liên kết trực tiếp với nhau tạo thành mạch cacbon.

- Có 3 loại mạch cacbon: mạch không phân nhánh (mạch thẳng), mạch nhánh và mạch vòng.

• Cấu trúc thẳng dài và phân nhánh: Phân tử hữu cơ có thể có cấu trúc thẳng dài hoặc phân nhánh. Cấu trúc phân nhánh tạo ra đa dạng và phong phú hơn trong số lượng và vị trí các nhóm chức, ảnh hưởng đến tính chất và hoạt tính hóa học của hợp chất.
• Cấu trúc vòng: Một số phân tử hữu cơ có chứa cấu trúc vòng carbon. Cấu trúc vòng có thể tạo ra tính chất hóa học đặc biệt và ổn định đối với phân tử.

Ví dụ:

3. Trật tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử

- Mỗi hợp chất hữu cơ có một trật tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.

- Ví dụ cùng công thức phân tử C₂H₆O có 2 chất:

rượu etylic (chất lỏng)

đimetyl ete (chất khí)

II. CÔNG THỨC CẤU TẠO

- Công thức biểu diễn đầy đủ liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử gọi là công thức cấu tạo

Ví dụ:

Công thức cấu tạo của etan:  viết gọn CH₃ – CH₃

Công thức cấu tạo của rượu etylic: ; viết gọn CH₃ – CH₂ – OH

Những đặc điểm cấu tạo này tạo nên tính đa dạng và phức tạp của phân tử hợp chất hữu cơ, làm cho lĩnh vực hóa học hữu cơ trở nên rất đa dạng và phong phú.