Những năm gần đây, nhiều cơ sở giáo dục đại học mở rộng quy mô tuyển sinh sau đại học. Tuy nhiên, có một thực tế là nhiều đơn vị đào tạo lại tuyển không đủ chỉ tiêu.

Theo đại diện một số trường đại học, một trong những nguyên nhân khiến các trường khó đạt chỉ tiêu tuyển sinh thạc sĩ là do tiếng Anh đầu vào khắt khe hơn. Theo đó, từ năm 2021, học viên phải đạt chứng chỉ ngoại ngữ bậc 3 theo khung năng lực ngoại ngữ Việt Nam mới đủ điều kiện học thạc sĩ và đạt chứng chỉ ngoại ngữ bậc 4 mới được tốt nghiệp.

Yêu cầu đầu vào, đầu ra về năng lực ngoại ngữ ngày càng cao

Trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Hoàn - Hiệu trưởng Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, chỉ tiêu tuyển sinh năm 2023 của trường 300 chỉ tiêu cho 10 ngành thạc sĩ. Tỉ lệ trúng tuyển của thạc sĩ của trường đạt 70%, tỉ lệ này thấp hơn chỉ tiêu 30%.

Nguyên nhân khách quan có thể đến từ nhu cầu người học, bởi đa phần sinh viên ra trường sẽ có nhu cầu làm việc ngay, sau đó tùy tình hình doanh nghiệp/đơn vị mới lựa chọn theo học tiếp bậc thạc sĩ.

Theo thầy Hoàn, đây là sự ảnh hưởng từ cơ chế thị trường lao động tại các doanh nghiệp tư nhân hoặc doanh nghiệp nước ngoài. Bên cạnh đó, một phần việc giảm mạnh tỉ lệ tuyển sinh thạc sĩ trong nước có thể do sự cạnh tranh với bằng thạc sĩ nước ngoài.

Bên cạnh nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan đến từ quy chế đào tạo thạc sĩ tại Việt Nam, nhằm tăng chất lượng đào tạo và đảm bảo chất lượng người học sau khi tốt nghiệp thạc sĩ nên các quy chế càng chi tiết hóa và nâng cao tiêu chuẩn đầu vào qua các năm.

Một trong những nguyên nhân gây khó khăn lớn nhất cho người học là yêu cầu đầu vào và đầu ra về năng lực ngoại ngữ. Bên cạnh đó, chính sách tuyển sinh, truyền thông tuyển sinh thạc sĩ của các trường cũng chưa thật sự đa dạng và chưa tiếp cận nhiều đối tượng.

Hiện nay, một số trường vẫn tiếp tục tuyển sinh các ngành chưa có sức hút, hoặc đặt ra chỉ tiêu ngành quá cao làm tỉ lệ trúng tuyển giảm mạnh qua các năm, chính vì vậy, cần có sự cân bằng từ phía người học và cơ sở đào tạo thạc sĩ để đảm bảo cung đủ cầu và bám sát thực tế nhu cầu nhân lực của thị trường lao động và nhu cầu của xã hội.

Cùng bàn về vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lương Quang Khang, Trưởng phòng Đào tạo sau Đại học, Trường Đại học Mỏ - Địa chất cho biết, việc tuyển sinh thạc sĩ tại trường trong những năm gần đây gặp nhiều khó khăn và dự báo trong những năm tiếp theo cũng còn nhiều thách thức.

Khó khăn này là tình trạng chung của nhiều trường đại học mà một trong những rào cản lớn nhất là quy định trình độ ngoại ngữ đầu vào và đầu ra tại Thông tư 23/2021/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo.