Trần Quốc Tuấn sinh vào năm 1228 trong một gia đình quý tộc ở thôn Tức Mặc, phường Lộc Vượng, TP Nam Định ngày nay.. Ông có nguồn gốc từ dòng dõi quý tộc Trần và là con trai của Trần Liễu, một vị tướng lừng danh. Ông được nuôi dưỡng và đào tạo với những kiến thức quân sự và võ thuật từ nhỏ.

Ông đã thể hiện sự xuất sắc trong việc lãnh đạo quân đội trong các cuộc chiến chống lại quân Nguyên Mông (Mông Cổ) xâm lược.

Trận Chi Lăng năm 1258 là trận đánh đầu tiên mà Trần Quốc Tuấn tham gia chống lại quân Nguyên Mông. Trận này diễn ra tại Chi Lăng, Lạng Sơn (nay là tỉnh Lạng Sơn, Việt Nam). Trần Quốc Tuấn lãnh đạo quân đội Trần tiêu diệt một đoàn quân Nguyên Mông dưới sự chỉ huy của Đại tướng Tống Kì.

Trận Hàm Tử năm 1265 diễn ra tại khu vực Hàm Tử, tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam. Trần Quốc Tuấn dẫn đầu quân đội Trần chống lại quân Nguyên Mông dưới sự chỉ huy của Đại tướng Tô Từ. Trận đánh này đã đánh bại quân xâm lược và là một chiến công quan trọng trong việc chống lại sự mở rộng của quân Nguyên Mông.

Và chiến công nổi tiếng nhất của Trần Quốc Tuấn là chiến thắng trong trận Bạch Đằng năm 1288. Trong trận đại pháp này, ông sử dụng chiến thuật với hàng chục ngàn cây cột sắt để chặn đường đi của đạo quân Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng. Khi nước nổi lên, Trần Quốc Tuấn đã tấn công quân xâm lược và đánh bại chúng một cách ngoạn mục, ghi dấu một trang sử lịch sử quân sự vĩ đại.

Trần Quốc Tuấn được biết đến không chỉ là một vị tướng lỗi lạc mà còn là một người lãnh đạo tài ba và công bằng. Ông đã xây dựng và phát triển hệ thống quân đội vững mạnh, đồng thời thực hiện cải cách chính sách và xây dựng hòa bình trong nước

Trần Quốc Tuấn không chỉ là một tướng lĩnh tài ba, mà còn được tôn vinh vì phẩm chất đạo đức cao, lòng yêu nước sâu sắc và lòng hiếu thảo với cha mẹ. Ông được xem như một biểu tượng của lòng yêu nước và lòng hiếu thảo, và được coi là một trong những anh hùng lớn nhất trong lịch sử Việt Nam.

Sau khi qua đời vào năm 1300, Trần Quốc Tuấn được tôn làm Hưng Đạo Đại Vương, một vị thần linh và biểu tượng của lòng yêu nước và sự kiên nhẫn. Ông được tưởng nhớ và tôn kính bởi người dân Việt Nam qua các di tích, đền đài và lễ hội. Trần Quốc Tuấn là một trong những anh hùng lớn nhất trong lịch sử quân sự Việt Nam và có vị trí quan trọng trong ý thức và nhận thức dân tộc.. 

Ông có một di sản văn hóa lớn, được tạo ra thông qua sự tưởng nhớ và tôn vinh của người dân Việt Nam. Người ta tạo ra nhiều bài thơ, bài hát dân ca, truyền thuyết và các tác phẩm nghệ thuật khác để ca ngợi và kể lại những chiến công và phẩm chất của ông. Những tác phẩm này thường miêu tả sự can đảm, lòng yêu nước và tài năng của Trần Quốc Tuấn.

Một số tác phẩm nổi tiếng liên quan đến Trần Quốc Tuấn bao gồm "Hưng Đạo Đại Vương" (câu ca đánh giá cao lòng hiếu thảo của ông), "Bài thơ Hưng Đạo Đại Vương" của nhà thơ Hồ Xuân Hương, và nhiều bài hát dân ca truyền miệng khác.