Là tổ của Bách Việt. Âu Cơ là nàng Âu (chữ cơ trong Hán văn có nghĩa là người phụ nữ đẹp cả nết cả người). Nhưng hai chữ Âu, Cơ có thể mang hàm ý nói về hai tộc người có danh xưng là Âu và Cơ. Âu là nhánh tộc Việt có cội nguồn lâu đời cùng với Lạc. Họ Lạc đã góp phần cùng Lạc Việt bảo tồn quốc thổ Âu Lạc, liên kết cùng nhau giữ vững truyền thống cộng đồng Việt cổ. Họ Cơ là một bộ lạc liên minh trong đó có nhiều thành viên đã Việt hóa thành người Việt cổ. Âu Cơ là hình ảnh có tính chất tiêu biểu cho lớp người mới với hai dòng máu Âu và Cơ hòa thành.

Âu Cơ là một nhân vật trong truyền thuyết Việt Nam, có vai trò quan trọng trong lịch sử và huyền thoại của dân tộc. Theo truyền thuyết, Âu Cơ là mẹ của Hùng Vương, người sáng lập Văn Lang - quốc gia cổ đại của người Việt.

Truyền thuyết kể rằng Âu Cơ là một tiên nữ, người thuộc bộ tộc núi rừng. Trong một lần đi săn, cô gặp và kết hôn với Lạc Long Quân và sinh ra bọc trăm trứng, 50 con theo Lạc Long Quân xuống biển, 50 con theo Âu Cơ lên ở đất Phong Châu (nay là huyện Bạch Hạc tỉnh Phú Thọ)

Các con của Âu Cơ - Lạc Long Quân trở thành những người dũng cảm, có công đóng góp to lớn trong việc xây dựng đất nước. Truyền thuyết cho biết Âu Cơ đã giảng dạy cho con trai của mình những kỹ năng săn bắn, nghệ thuật và đạo đức. Nhờ sự khéo léo và tài năng của Âu Cơ, con trai của bà đã trở thành những vị vua và anh hùng của dân tộc. Âu Cơ được xem là biểu tượng của sự mạnh mẽ, thông minh và nhân ái trong văn hóa Việt Nam. Câu chuyện về Âu Cơ và Hùng Vương thể hiện lòng yêu nước, tình yêu gia đình và sự đoàn kết của người Việt Nam.